Bir Sessizliğin Ardından “Sadece şehirler işgal edilmedi. Hafızalar bastırıldı, diller susturuldu. İstanbul’un sessizliği aslında bir imparatorluğun kendi cenazesine ağıt yakışıydı.” 1919’un başlarında Anadolu bir harita üzerinde artık başkasının mülkü gibi gösteriliyordu. Paris’te yapılan masalarda Türklerin kaderi, Türkler olmadan kararlaştırılıyordu. Ancak mesele sadece toprakların paylaşılması değildi. İstanbul hükümeti çoktan esareti kabul etmiş, milletin iradesi padişahın gölgesinde […]

Sembolün İslam’daki Yeri: Sessiz Anlatımın Dili Sembol, insanlık tarihinin en eski anlatım biçimlerinden biridir. Yazıdan önce vardı, sözden sonra anlam buldu. Bir dini anlamak için yalnızca onun kitabını okumak yeterli değildir; onu yazan harfleri, onu taşıyan mimariyi ve onu yansıtan sanatları da okumak gerekir. İslam da bu derin anlatım biçimini ihmal etmemiştir. Fakat İslam’ın sembolleri, […]

🧩Unutmak Nedir? İnsan zihni, hafızası kadar hafızasının boşluklarıyla da şekillenir. Hafıza, bir sandık değildir yalnızca. Her şeyin istiflendiği bir depo da değildir. Aksine, hafıza bir bahçeye benzer: bazı tohumlar büyür, bazıları filizlenmeden yok olur, bazıları ise toprağın derinliklerine gömülüp orada bekler. İşte unutmak, bu bahçenin gölgede kalan tarafıdır. Her gün binlerce veri, duygu, görüntü ve […]

📘 Kodun Gaybı — Her Şeyi Bilen Bilgisayar, Bazen Neden Bilmez? Bilgisayarlar, insana kusursuz bir araç gibi görünür. Yorgunluk bilmeden çalışır, emirleri harfiyen uygular, bir kere programlandı mı tekrar tekrar aynı işlemi doğru şekilde yapar. Bu nedenle çoğu kişi bilgisayarların hata yapmayacağına inanır. Ancak, bu kusursuzluk görüntüsünün ardında, insan aklını zorlayan bir gerçeklik vardır: Bazı […]

Mitoloji ve Efsaneler Anadolu’nun taşlarında, dağlarında, rüzgârında ve unutulmuş dualarında bir çiçek vardır ki, başını gökyüzünden saklamış, toprağa eğmiştir: Ters Lale.Yüzünü yere dönen bu çiçek, sadece bir bitki değildir. O, zamanla yarışan bir ağıttır. Gökyüzüne değil, yere bakan bir sırdır. Hem çok eski hem de hep taze bir hüzündür.Peki neden başı eğiktir? Hangi hikâye, bu […]

1. Bölüm: Matrix’in Felsefi Kökleri ve Tarihsel Arka Planı “Gerçek” Dediğimiz Şey Nedir? İnsanlık tarihi boyunca filozoflar, şairler ve mistikler bir sorunun etrafında dönüp durdu:Gerçeklik nedir?Gördüğümüz dünya gerçek mi, yoksa algılarımızın bir oyunu mu?1999 yılında vizyona giren Matrix filmi, bu kadim soruyu modern bir anlatıyla sahneye taşıdı. Ancak Matrix’in dayandığı felsefi ve tarihsel temeller çok […]

1. Bölüm: Giriş “Bir keşif, bazen yalnızca toprağın değil, zihnin katmanlarını da kazmakla başlar.” 1963 yılında Şanlıurfa’nın yaklaşık 15 kilometre kuzeydoğusunda, sıradan bir yüzey araştırması yapılıyordu. İstanbul Üniversitesi ile Chicago Üniversitesi’nin ortaklaşa yürüttüğü bu çalışma, o dönemde olağan dışı hiçbir bulguya rastlamadan noktalandı. Bölgede, yüzeyde rastlanan birkaç taş parçası “Roma dönemi mezarlığı kalıntıları” olarak raporlandı. […]

Mecburiyetin Doğurduğu Umut: 23 Nisan’a Giden Yol 20. yüzyılın başında Osmanlı İmparatorluğu, yüzlerce yıl boyunca taşıdığı yükün altında artık yürüyemez hale gelmişti. Balkan Savaşları, Trablusgarp, ardından gelen Birinci Dünya Savaşı; her biri hem cephede hem de halkın vicdanında derin yaralar bırakmıştı. İstanbul, siyasi baskı altında; Anadolu ise yokluk, işgal ve çaresizlik içindeydi. Milletin ne sesi […]

📍 Giriş: Kuleyi Yeniden Kurmak İnsanlık tarihi boyunca bazı şehirler, bazı yapılar ya da bazı fikirler, zamanın ötesine geçip bir sembole dönüşür. Babil de onlardan biridir. Çamurdan tuğlalarla göğe uzanan bir kule inşa etme fikri, yalnızca bir mimarlık başarısı değildir; aynı zamanda insanoğlunun Tanrı’ya ulaşma, hatta Tanrı’yı geçme arzusunun simgesidir. Babil Kulesi… Tevrat’ta, Tanrı’nın insanları […]

Giriş: Zamanı Görmeyiz, Yaşarız Zaman, modern fiziğin bile hâlâ tam olarak çözemediği bir kavramdır. Onu ne duyularımızla doğrudan algılarız ne de elimizde tutabiliriz. Yine de günümüzü, geçmişimizi ve tüm gelecek hayallerimizi bu görünmeyen şeyin üzerine inşa ederiz.Peki ama… zaman gerçekten var mı? Yoksa yalnızca beynimizin bir yanılsaması mı? Beyinde Zaman: Nörobilimin Penceresinden Zaman algısı, beynin […]

İklim Masalı: Yasa mı, Küresel Dayatma mı? Son yıllarda dünya sahnesinde sıkça duyduğumuz bir ifade var: “İklim Krizi.” Medya, akademi, uluslararası kuruluşlar ve teknoloji devleri adeta ağız birliği etmişçesine, bu krizin artık geri döndürülemez boyutlara ulaştığını anlatıyor. Fakat gözden kaçan çok kritik bir soru var: Bu krizi kim tanımlıyor, kim çözüyor ve en çok kimin […]

Yapay Zekâdan Önce – Hayalin Doğuşu İnsan, yaratılışından bu yana kendisine benzeyen bir varlık üretme fikrine kapılmıştır. Bu fikir yalnızca bir teknoloji hedefi değil; aynı zamanda bir korku, bir arzu ve bir güç meselesidir. Antik çağlardan itibaren pek çok kültürde insan eliyle yapılan canlılar ya da düşünebilen makineler hayal edilmiştir. Bu hayallerin temelinde hep aynı […]

Kur’an, hem açık hükümler içeren bir kitap, hem de sembollerle ve çok katmanlı anlatımlarla dolu bir mesajlar sistemidir. Bazı ayetler doğrudan emir ve yasakları bildirirken, bazıları derin semboller aracılığıyla evrenin işleyişine, bilinç boyutlarına ve görünmeyen düzene işaret eder. İşte bu ikinci grup ayetler, genellikle “sembolik”, “kozmik” ya da “boyutsal anlatı” olarak yorumlanabilecek türdendir. Kur’an’da geçen […]

Beden, Kalp ve Ruhun Uyumu Kur’an’da ibadet yalnızca fiziksel bir ritüel olarak tanımlanmaz. İnsanın iç dünyasına yönelen bir çağrıdır aynı zamanda. Hac ve özellikle tavaf ibadeti, bu çağrının en belirgin ifadelerindendir. Tavafın şekli, yönü ve ritmi; yalnızca bedensel bir hareket değil, insanın yaratılışındaki dengeyle birebir örtüşen bir düzene işaret eder. İnsan bedeninde sürekli bir devinim […]

📝  Bir Yolculuk Başlarken: Rüzgârda Yankılanan İsimler Çanakkale’ye ilk kez gitmek benim için bir gezi planı değil, içimde uzun süredir duran bir istekti. Yola çıkmadan önce kafamda birkaç tarihi nokta, birkaç fotoğraf fikri vardı ama içten içe biliyordum; orası sadece bir şehir değil. Otoparka yanaşırken bile hissediyorsun bunu — sanki sessiz bir saygı havası var […]

Tarih boyunca Yecüc ve Mecüc, özellikle dini anlatımlarda fiziksel varlıklar olarak tanımlandı. Birçok kaynak onları ilkel kavimler, yıkıcı topluluklar veya kıyamet zamanı ortaya çıkacak felaket güçleri olarak resmetti. Ancak bu klasik bakış açısı, Yecüc ve Mecüc’ün çok daha derin, insanın iç dünyasıyla ilgili bir boyutunu gözden kaçırıyor. Kur’an, insanı hem fiziksel hem de ruhsal bir […]

Giriş Dünya üzerinde adından en çok söz ettiren, hem kutsallık hem de tartışma barındıran kurumlardan biri hiç şüphesiz Papalık ve onun kalbi Vatikan’dır. Hristiyanlık dininin Katolik mezhebinin en yüksek otoritesi olan Papa, yalnızca bir dini lider değil, aynı zamanda diplomasi, siyaset ve kültür alanlarında da etkili bir figürdür. Onun başında bulunduğu Vatikan ise, sadece birkaç […]

İstanbul’un Altında Unutulmuş Bir Şehir İstanbul’da çoğu göz, yukarıya bakar. Kubbeleri, minareleri, göğe uzanan hikâyeleri izler. Ama çok az kişi, bu şehrin esas hafızasının altında gömülü olduğunu bilir. Yerin hemen altında; taşların, suyun ve karanlığın birbirine karıştığı bir sessizlik yatar: Yerebatan Sarnıcı. Bugün Ayasofya’nın birkaç adım ötesinde mütevazı bir girişle karşılar seni. Ama aslında bu […]

Çağların Ardındaki Fısıltı Zaman, yalnızca saatlerin tik taklarıyla ölçülmez. İnsanlık, her zaman gökyüzüne bakarak zamanın daha büyük ve gizli bir akışını anlamaya çalıştı. Güneşin doğuşunu, ayın dönüşünü ve yıldızların dizilişini izledik. Derken bir gün, bu göksel dansın içinde çağların döndüğüne ve her bir burcun ardında bir dönemin saklı olduğuna inandık. “Balık Çağı bitti, Kova Çağı […]

Bir Çocuğun Gölgesinden Bir Cumhuriyete Mustafa Kemal, 1881 yılında Osmanlı İmparatorluğu’nun Avrupa’ya açılan kapılarından biri olan Selanik’te dünyaya geldi. Bu şehir, o dönem yalnızca etnik çeşitliliğiyle değil, aynı zamanda siyasi çalkantıları, düşünce akımlarının dolaştığı sokakları ve Batı etkisinin giderek yoğunlaştığı yapısıyla tanınıyordu. Böylesine çok katmanlı bir şehirde doğmuş olmak, Mustafa’nın ileride kuracağı dünya görüşünün temelini […]

Yeni Güne Eski Bir Refleksle: Ekrana Bakarak Başlamak 2025 yılının sabahları, güneşin doğuşuyla değil, ekran ışığıyla başlıyor artık. Uyanır uyanmaz elimiz telefona gidiyor. Haberleri, bildirimleri, ne kadar “beğeni” aldığımızı kontrol ediyoruz. Gözümüzü açmadan dünyaya karışıyoruz. Aslında gözümüz açık mı, yoksa dijital bir transa mı geçiyoruz? Eskiden güne başlamak bir seremoni gibiydi. Kahvaltı, yüz yıkama, evin […]

Bir Devletin Evladı – Süleyman’ın Doğumu ve Gençliği 15. yüzyılın sonları, Osmanlı tahtında II. Bayezid’in oturduğu bir dönemdi. O dönemde henüz doğmamış bir çocuğun, gelecekte imparatorluğun en uzun süre tahtta kalan padişahı olacağı kimsenin aklına gelmezdi. 27 Nisan 1494 tarihinde, Trabzon Sancakbeyi Şehzade Selim’in (sonradan Yavuz Sultan Selim) eşi Ayşe Hafsa Hatun, bir erkek çocuk […]

Tarihin Gölgesinde – Doğu Türkistan’ın Gerçek Kimliği Doğu Türkistan… Bugün dünyanın en fazla sansüre uğrayan, adı anıldığında bile bazı ülkelerin yüzünü çevirdiği bir coğrafya. O topraklar, sadece kum ve taş değil. O topraklar, bir milletin hafızası, Türk kimliğinin doğu kapısıdır. 📜 Tarihte Doğu Türkistan: Neresi Burası? Doğu Türkistan, bugünkü Çin’in kuzeybatısında yer alan, resmî adıyla […]

🌑 Zamanın çok ötesinde, yeryüzüne ilahi bir düzenle inmiş olan insanlık, hakikatin saf çizgisinde yürüyordu. Ancak bu düzeni bozan bir soy belirdi:  Nefsin, arzunun ve benliğin öncüsü olan bu soy; hakikati reddederek, yeryüzünde kendi krallığını kurmaya yemin etti. Bu yeni düzenin ilk adımları, bugün “Sümer medeniyeti” olarak bilinen sistemin temellerini attı. Bu medeniyet, bir yükseliş değil; […]